GIỚI THIỆU

Đản Dị là một thôn thuộc xã Đông Anh. Đình Đản Dị thờ Thành hoàng làng là hai vị tướng Cao Sơn - Quý Minh (tức Sùng Công và Hiển Công). Tương truyền Cao Sơn - Quý Minh là người văn võ song toàn, sống ở thời Hùng Duệ Vương. Vì có công bảo vệ đất nước nên Cao Sơn được vua Hùng phong làm Thống lĩnh tả bộ Sơn thần. Quý Minh được phong làm Thống lĩnh Hữu bộ Sơn thần. Vua Đinh Tiên Hoàng phong là Cao Sơn Linh ứng đại vương và Quý Minh Linh ứng đại vương được tôn làm Thượng đẳng phúc thần.
Bà Y Đức Đoan trang họ Vũ, tên Ý Nương, quê ở Đản Dị. Tương truyền bà có tài sắc hơn người nên vua Lý Thái Tổ đưa vào cung làm nhũ mẫu, chăm sóc nuôi dưỡng Hoàng tử. Khi Hoàng tử trưởng thành, vua ban thưởng 10 hốt vàng và cho bà về quê lập nghiệp. Bà có công giúp đỡ các cụ già và người nghèo, giúp cho làng xóm hưng thịnh. Khi bà mất, dân làng phối thờ như một vị hậu thần tại đình.
Đình Đản Dị hiện tọa lạc trên khu đất đẹp, gần đường giao thông liên xã, tại vị trí trung tâm của thổ cư làng. Đình nhìn theo hướng Nam, hướng kiến trúc truyền thống của người Việt, mát về mùa hè, ấm về mùa đông. Phía trước đình là ao đình tạo thế tụ thủy (lưu thủy). Theo quan niệm cổ truyền đình đã hội tụ được những đặc điểm đất cao, tươi nhuận, có dòng nước chảy trước mặt mát mẻ mang ý nghĩa tụ linh, tụ phúc. Các bộ phận cấu thành di tích đình Đản Dị gồm các hạng mục: Cổng đình, sân đình, tảo mạc, một số cây xanh tạo cảnh quan và bóng mát phía trước và sau đình. Mặt bằng kiến trúc theo hình chữ “đinh” bao gồm tiền tế và hậu cung.
Nghi môn đình xây tứ trụ, hai trụ biểu lớn và hai trụ biểu nhỏ nối với nhau qua bức tường lửng và hai cửa nhỏ đi vào sân đình.
Theo các cụ cao niên trong làng kể lại và các tư liệu còn gìn giữ được thì đình làng Cường Nỗ (còn gọi là đình Ba làng) được khởi dựng từ xa xưa, đình chung của ba làng Đản Mỗ, Đản Dị, Phan Xá. Thời Nguyễn đình được trùng tu lại, đến năm 1938, ba làng tách ra dựng đình riêng, ngôi đình Đản Dị được dựng ở vị trí hiện nay. Năm 1947, đình bị phá dỡ chỉ còn lại 3 gian ngoài bị hư hỏng. Năm 1972, trong chiến tranh phá hoại bằng B52 của Mỹ, một lần nữa kiến trúc của đình bị hủy hoại nghiêm trọng. Năm 1975, đình được trùng tu lại một số hạng mục. Năm 1998, bằng sự đóng góp của nhân dân và khách thập phương, chính quyền và nhân dân thôn Đản Dị đã trùng tu tôn tạo lại đình và kiến trúc đình. Năm 2008 xây cổng nghi môn, tường bao. Năm 2011 xây sân, kè ao phía trước, bổ sung đôi rồng đá trước đình khiến cảnh quan ngôi đình thêm khang trang sạch đẹp và đã bảo vệ giữ gìn đến nay.
Qua sân đình rộng có nhà tảo mạc 3 gian, bên phải đình xây kiểu tường hồi bít đốc làm nơi sắp lễ. Tiền tế được làm 5 gian, xây kiểu tường hồi bít đốc, tay ngai, mái lợp ngói ta, trên bờ nóc đắp hoa chanh, đầu đốc đắp đấu nắm cơm, bờ dải xây giật cấp, phía trước có trụ biểu. Hiện nay, đình còn lưu giữ được các di vật: Long ngai, bài vị, hương án mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XIX - XX. Hai đạo sắc phong niên hiệu Duy Tân thứ 5 (1911) và Khải Định thứ 9 (1924) đang lưu giữ tại Viện Thông tin Khoa học xã hội. Lễ hội làng Đản Dị được tổ chức vào ngày 12 tháng Giêng để tưởng niệm Cao Sơn - Quý Minh và bà Ý Đức Đoan Trang.
Đình Đản Dị được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Thành phố tại Quyết định số 977/QĐ-UBND ngày 18/2/2013.